GİNSENG NEDİR NE İŞE YARAR?

GINSENG NEDİR NE İŞE YARAR?

Ginseng , faydaları uzun yıllardır Dünya Kültürleri tarafından bilinmekte olan şifalı bir bitkidir. Ginseng sadece Kuzey Amerika, Doğu Asya, ve Kuzey Yarımküre (çoğunlukla Kore, Kuzey Çin (Mançu’ya) ve Doğu Sibirya) gibi serin iklimleri olan belli bölgelerde bulunabilir. Biraz daha sıcak iklimde yetiştiği bilinen tek Ginseng Panax vietnamensis olarak bilinen türüdür. Bu tür ilk başlarda Vietnam ormanlarında keşfedilmiştir. Ginseng kelimesinin kökü Çinçe bir terim olan ve adam anlamına gelen ‘Ren’ ve bitki anlamına gelen shen kelimelerinden oluşmaktadır. İnsan şekline benzerliği nedeniyle Çince “insan bitkisi” olarak adlandırılan ginseng’in iki farklı çeşidi vardır. Bunlar Asya ginsengi ve Amerikan ginsengidir. Asya ginsengi aynı zamanda Panax ginseng, Çin veya Kore ginsengi, ya da kırmızı ginseng olarak adlandırılır. Panax anlam olarak her şeyi iyileştiren demektir. Bir başka Ginseng olarak bilinen bitki Sibirya ginsengidir. (Eleutherococcus senticosus) Ancak bu orijinal ginseng sayılmamaktadır zira kökünde “ginsenoit” olarak adlandırılan aktif maddeyi içermemektedir. Ancak, Sibirya ginsengi faydaları açısından diğer gerçek ginseng tipleri ile benzer iyileştirici özelliklere sahiptir, benzer ginseng yararları sağlar.

Medikal ve Bitkisel Sağlık: Ginsengin Farklı Bitkisel Kullanımları:

Tip 2 Diyabet için Ginseng
Tip 2 Diyabet İçin Doğal Tedavi olarak Ginseng

Ginseng kökleri genellikle adaptojens, afrodizyak ve besleyici etki olarak ağız yolu ile alınıp, hem tip II diyabet tedavisi, hem de erkeklerde cinsel işlev bozukluğunu tedavi etmek için kullanılmıştır. Şeker hastalığı insülin salgılanmasının yetersiz olduğu ve normal olarak salgılanan insülinin işlev bozukluğu nedeniyle işlevini yerine getirememesi olarak tanımlanır. İnsanlar üzerinde yapılan çeşitli çalışmalar ginseng’in Tip 2 Diyabetli hastaların kan glukozunu azalttığını ortaya koymuştur. Ancak uzun süreli etkileri ve hangi doz aralığının güvenli olduğu bilinmemektedir. Diyabetli hastalar konusunda uzman doktorlar gözetiminde tedavi edilmeli ve daha etkili tedaviler yerine ginseng’i kullanmamalıdırlar. Ayrıca ginseng’in Tip 1 Diyabetli hastalardaki etkilerine dair yeterli çalışma bulunmamaktadır.

Sibirya Ginsenginin Faydaları

Ginseng, özellikle Uzak Doğu ülkeleri tarafından, baştacı edilmiş, mucize bir bitkidir. Geleneksel Uzak Doğu tedavilerinde de sıklıkla kullanılan ginsengin çeşitli türleri de bulunaktadır.
Kırmızı ginseng, özellikle cinsel gücü artımak için kullanılır. Türkiye’de varlığından çok daha fazla haberi olunmayan Sibirya Ginsengi’nin atletlerde performansı artırma ve vücudun direncini artırıcı özellikleri saptanmıştır.İlk olarak Sovyetler Birliği zamanında keşfedilen bu şifalı ot 20.yy dan itibaren kullanılmaya başlanmıştır.

Bir de Sibirya Ginsengi olarak anılan bir tür vardır. Sibirya Ginsengi, pek çok derde deva bir bitkidir.
Sibirya Ginsenginin Faydaları;
Hafızayı ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
Zihinsel olarak, yoğun çalışan kişilerin kullanması, uygun görülmüştür.
Stres durumunda da yararlıdır.
Rusyada yapılan çalışmalar, Sibirya ginsenginin vücudun dayanıklılığını ve enerjisini artırdığını ortaya çıkarmıştır.
Çernobil faciasından sonra radyasyonun etkisini azaltmak için çevre halkına Sibirya ginsengi verilmiştir.

Kırmızı Ginsengin Faydaları
SİNİR SİSTEMİ ÜZERİNDEKİ FAYDALARI

– Merkezi sinir sistemini etkileyerek beyin aktivesini arttırır
– Hafıza zayıflığını, dalgınlığı, düşünce ve konsantrasyon güçlüklerini önler
– Bitkinlik, yorgunluk, uykusuzluk ve huzursuzluk hallerini düzenler
– Vücudu canlandırıp zindelik verir
– Zihni ve akli fonksiyonları geliştirir, sinir bozuklukları ve depresyonlara karşı korur
– Organizmanın doğal savunma mekanizmasını ve dayanıklılığını arttırır
– Genel fiziksel ve zihinsel iktidar ve kabiliyetleri arttırır
– İstemlerimiz dışında çalışan sinir sisteminin salgılarını düzenleyip dengeli bir şekilde işlenmesini sağlar
– Alkol ve diğer uyuşturuculara karşı merkezi sinir sistemini korur
– Özellikle yaşlı kişilerde sık rastlanan ruhsal ve psikolojik çöküntüleri giderir
– Modern şehir hayatının her yaştaki insana verdiği stres ve sinir gerilimlerinde dayanıklılığı arttırır.
– Yaşlanmayla ortaya çıkan halsizlik, kuvvetsizlik ve güçsüzlüğü önler.
– Gençlik ve zindeliği koruyarak, sağlıklı, uzun bir hayat sürmeyi sağlar.
– Yaşlanmayla birlikte gelen beyin hücrelerinin yitimini en aza indirir ve buna bağlı olarak hatırlama ve öğrenme yeteneğini arttırır.
– Sinirsel bulantı ve öğürmeleri önler.

KARDIO VASKÜLER ( KALP-DAMAR ) SİSTEM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
– Kalp ve damar sistemi üzerinde regülatör ( düzenleyici ) görev yapar
– Kalp kasının kasılabilme kuvvet ve yeteneğini arttırır- Kalp damarlarını kuvvetlendirir, kalp atım hızını ve atış hacmini ayarlar
– Arterioscleros ( Damar sertliği ) ve kan basıncı düzensizliklerini önler ( Hiper ve hipotansiyonu düzenler )
– Kişisel özelliklere bağlı olarak yüksek kan basıncını (Hipertansiyon) düşürür
– Düşük olan kan basıncı (Hipotansiyon) güçlendirici tonik ve kan yapıcı özellikleriyle düzenleyerek yükseltir
– Düzenli bir dolaşım sistemi sağlayarak anevrizma (atardamar duvarlarında şişkinlik), varis (toplardamarlarda kan birikmesi), hemeroid (basur) ve diğer dolaşım sistemi hastalıklarını önlemede yardımcı olur

ENDOKRİN SİSTEM ÜZERİNDE ETKİLERİ ( İÇ SALGI BEZLERİ )

– İç salgı bezlerinin fonksiyonlarını düzeltip bunlara bağlı hastalıkların tedavisinde yardımcı olur
– İnsülin gibi görev yaparak diyabetli (kan şekeri yüksek) hastaların kanında glikoz düzeyini normal sınırlarda tutar
– Diyabete bağlı komplikasyonların oluşmamasına ve oluşanlarında giderilmesinde yardımcı olur
– Karaciğer üzerine etki ederek karbonhidrat metabolizmasını düzenler
– Dalak ve diğer kan yapıcı organlar üzerine etki ederek kırmızı kan hücrelerinin yapılmasına yardımcı olur
– Anemi (kansızlık) ve buna bağlı şikayetlerine şifa verir
– Organizmada protein sentezini uyarır
– Karaciğer fonksiyonlarını düzelterek, karaciğer yetmezliklerine şifa verir
– Ter, idrar, süt ve diğer salgıların atılımını arttırır
– Böbrek yetmezliklerinde iyileştirici etkisi vardır
– Diüretik (İdrar söktürücü) etkisi ile böbreklerde fazla su atılımını sağlar ve idrardaki asit miktarını normale düşürür
– Adrenal kordeksine (böbrek üstü bezi) etki ederek kortizol ve epinefrin benzeri bir salgı ile organizmanın savunma mekanizmasını kuvvetlendirir
– Kandaki kolesterol (iç yağ) oranını düşürür, dolaşım sistemini düzenler
– Organizmada hormon salgılanımını düzenler
– Erkek ve kadında cinsel soğukluğu önler, doğurganlığı arttırır, gençlik ve zindelik verir
– Kan tablosundaki bozuklukları düzeltici etkisi vardır. İç ve dış kanamaların durdurulmasına yardımcı olur

DİĞER SİSTEMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
– Gastro-İntestinal sistem (mide-barsak sistemi) üzerinde de regülatör görevleri (düzenleyici) görür.
– Mide salgılarını düzenleyip, hazımsızlığı giderir, iştah açar.
– İshal, kabızlık, mide ve barsak iltihapları gibi sindirim sistemi hastalıklarına şifa verir.
– Zehirlenme ve iltihaplanmada toksinleri etkisiz kılar.
– Dermatozlarda (deri iltihaplanmaları) ve diğer deri hastalıklarında başarılı sonuçlar verir- Sivilce ve çıbanları geçme ve çıkmamasına yardımcı olur.
– Özellikle yaşlılarda geç iyileşen yara ve iltihapların çabuk iyileşmesini sağlar.
– Doğum sonrası kadınların bakımında ve hastalıkların iyileşme dönemlerindeki halsizliklerin çabuk geçmesini sağlar.
– Ağır fiziki çalışmalar (sporcular, ağır işçiler vb.) ve uzun süreli zihinsel çalışmalar sonucu görülen zayıflık, takatsizlik ve isteksizliği giderir.
– Humma hastalığına karşı vücudun direncini arttırır.
– Bronşit, astım ve alerjide başarılı sonuçlar verir, organizmayı zararlı dış etkilerden korur.
– Tüberkülozun tedavisi sırasında ve sonrasında güçlendirici olarak yardımı dokunur- Geçmişte cüzzam ve çiçek hastalığının tedavisinde bile yaygın bir şekilde kullanıldığı bildirilmektedir.
– Uzay çalışmaları sırasında astronotlara, protein gereksinimlerini karşılamaları, dirençlerinin kırılmaması ve radyasyona karşı korunabilmeleri için bol miktarda Kırmızı Ginseng ürünleri verilmektedir. Sporcuların fiziksel etkinliklerini gerektiği yer ve zamanda kullanabilmeleri için müsabakalardan önce ve sonra Kırmızı Ginseng kürü yapmaları tavsiye edilmektedir.
– Gelişim bozukluğu gösteren çocuklara ve ameliyat sonrası hastalara, hücre ve doku yenileyici özelliği nedeniyle verilmesi yararlıdır.
– Gut ve Romatizma hastalıklarında şifa verir, dolaşım yetersizliğinin neden olduğu el ve ayak şişmelerinin, sinirsel bulantı, arthritis, çiçek hastalığı, ülser, doğum sonrası zayıflıklarında şifa verici etkisi vardır.

Amerikan Ginseng Yararları
Amerikan Ginseng (Panax Quinquefolium) Yararları ;

Adaptojen olarak stresi azaltma etkisi vardır.
Nörotransmiter sentezinde görev alır ve sinir sisteminin düzgün çalışmasında yardımcıdır.
Algılamanın artırılması ve hafıza için destek olarak kullanılır.
Enerji metabolizmasının daha hızlı çalışmasını sağlar.
Yağ dokusunun erimesini tetikler.
Erkekte cinsel fonksiyonların güçlendirilmesinde yardımcıdır.
Kadınlarda cinsel arzunun artırılmasında yardımcı olabilir.
Bağışıklık sistemini düzenleyici etkisi vardır.
Çalışmalarda, interferon salınımını artırabildiği gösterilmiştir.
Soğuk algınlığının tedavisinde destekleyicidir.
Solunum sistemi sorunlarının giderilmesinde yardımcıdır.
Kadınlarda, post-menopozal dönemde östrojen seviyelerini artırarak menopozun etkilerinin azaltılmasında faydalıdır.
Yaşlanmanın etkilerinin azaltılmasında yardımcıdır.
Tümör gelişiminden korunmada destek olarak kullanılabilir.

GINSENG’İN YAN ETKİLERİ NELERDİR?

Ginseng önerilen doz ve sürelerde kullanıldığı takdirde yan etkilere sebep olmaz. Ancak yine de bazı yapılan uyarıları belirtmek gerekir. Şu ana kadar bitkisel ve tamamen doğal bir ilaç olan ginseng ürünlerinin ne zararı ne de yan etkisi görülmemiştir. Bu yüzden de insanlar arasında çok talep görmektedir. Belki bu yüzden, ginseng sağlık ve destekleyici ürünleri her derde deva olarak görülmektedir.
Ancak, Ginsengin bazı kimyasal ilaçlarla birlikte kullanıldığında etkileşim yaparak sağlığı olumsuz etkilediğine dair bildirimler vardır. Mesela Kan inceltici olarak kullanılan bazı ilaçlarla birlikte alındığında etkileşim yaptığı belirtilmiştir. Yine bazı kalp ilaçlarıyla da böyle bir durumun meydana geldiği belirtilmektedir. Genel anlamda belirtmek gerekirse eğer herhangi bir hastalık için ilaç tedavisine başlanmışsa doktora danışmadan aynı anda bitkisel bir ilacın kullanılması doğru bir davranış değildir. Bazı durumlarda bunlar birbirleriyle etkileşime girerek olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Yine ginseng ile ilgili bir örnek vermek gerekirse, şeker hastalarının diyabet ilacı kullanırken ginseng kullanmamalarına dair uyarılar bulunmaktadır. Çünkü ginsengin de şekeri düşürücü etkisi vardır. Aynı anda sentetik diyabet ilacıyla birlikte alındığında kişinin kan şekerinin bir hayli fazla miktarda düşmesine sebep olabilir.
Yüksek kan basıncından (tansiyondan), düzensiz kalp ritminden veya herhangi akut hastalıktan rahatsız olan kişilere ginseng kullanımı tavsiye edilmemektedir. Uzun vadeli kullanımda herhangi bir yan etkiyi yakından izlemelidir. Sibirya ginsengi daha güvenli bir tercih olarak kabul edilse de, herhangi potansiyel risklerden kaçınmaktan için, şayet belirli bir sağlık problemi için yüksek dozlar alıyorsanız her zaman bitki pratisyeninin görüşünü almak daha güvenlidir.

Ginsengin günlük dozu: 500 mg ile 1 gr olarak alınması önerilmektedir.

Ginseng Kullanımı: Ginsengin kullanım önerimi genel olarak en az 3 hafta ve en fazla 2-3 ay olarak tavsiye edilmektedir. Bazı uzmanlar 3 hafta kullandıktan sonra birkaç hafta kullanıma ara verip daha sonra yine başlanabileceğini belirtmektedirler.

Derleyen: Gıda Mühendisi Turgay Çetinkaya